Zbór ewangielicki w Nowym Stawie - dane adresowe, kontaktowe:

Nowostawski kościół ewangelicki (zbór ewangelicki) z charakterystyczną wieżą zwaną „ołówkiem” należy do najbardziej rozpoznawanych zabytków miasta. Dzięki swej lokalizacji w miejscu czternastowiecznego ratusza stanowi swoisty łącznik miedzy dwiema epokami.

Pierwsza gmina protestancka powstała w Nowym Stawie w 1565 r., w cztery lata później otrzymała od króla Zygmunta Augusta przywilej gwarantujący swobodę wyznania i praktyk religijnych, a następnie za króla Stefana Batorego - kościół szpitalny św. Jerzego. Po zniszczeniu kościoła w pożarze w 1626 r. protestanci przenieśli się do ratusza. Pożar miasta w 1802 r. zniszczył ratusz i w jego miejscu w latach 1803-1804 wzniesiono skromny kościół ewangelicki z drewnianą wieżą. W 1863 bryłę kościoła rozbudowano i wzbogacono o wysoką wieżę, a następnie w latach 1888-1891 powiększono okna, oblicowano elewacje i nadano całości neogotycki charakter. Po 1945 r. kościół był opuszczony, a następnie wykorzystywany na magazyn i sklep meblowy, w 1995 został objęty ochrona poprzez wpis do rejestru zabytków. W 2009 r. - parafia pw. św. Mateusza przekazała obiekt gminie w użyczenie na 30 lat. W latach 2010-2012 przeprowadzono rewaloryzację obiektu, podczas prac odkryto sklepienia piwnicy średniowiecznego ratusza i wyeksponowano jej pod szklaną posadzką (w 2014 obiekt został wyróżniony w konkursie Zabytek Zadbany). Od 2012 r. dawny kościół ewangelicki jako Galeria Żuławska służy celom kulturalnym w ramach Nowostawskiego Centrum Kultury.

Źródło: zabytek.pl